De afgelopen dertig jaar is heel veel geld besteed aan ict. Kantoormensen hebben allemaal personal computers op de werkplek, terwijl buitenmedewerkers minstens per mobieltje en vaak ook nog met een laptop en via het organisatie-intranet aan de organisatie gekoppeld zijn. Grootschalige ict in de vorm van plannings-software al dan niet gekoppeld aan databases met informatie over klanten, voorraad en wat niet al laat ik dan nog even buiten beschouwing. Al die ICT heeft nog steeds geen productiviteitsstijgingen opgeleverd!
Al in 1987 werd dat met verbazing gesignaleerd door Robert Solow, die op merkte "Je ziet het computertijdperk overal behalve in de productiviteits-statistieken." Deze Solow computer paradox leidt tot de dag van vandaag tot discussies over de discrepantie tussen de investeringen in informatie technologie enerzijds en de output in termen van productiviteit anderzijds.
Een van de kritiekpunten op de opkomst van al die ICT is dat er een wereld van amateurs bezig is aan taken die vroeger uitsluitend door experts werden verricht. Het gaat dan vaak over Wikipedia, een hele encyclopedie volgeschreven door amateurs: stel je voor! Wikipedia schrijvers zijn amateurs in de betekenis van liefhebbers. Maar in allerlei 'normale' kantoor-organisaties wordt gedwongen amateurisme bedreven, al lang niet door liefhebbers maar meer door werknemers die hun taken pakket gestaag zien uitgebreid met nieuwe elementen en onderdelen waar ze bepaald geen liefhebber van zijn.
Dat de krant geen corrector meer heeft, maar pc's met een spellingsprogramma en journalisten die elk apart verantwoordelijk zijn voor de correcte spelling van de zelf ingetypte artikelen. Dat is ondertussen wel zo normaal en al lang niet meer opmerkelijk.
In het onderwijs worden docenten in toenemende mate uitgevers van les-media. Dat loopt van tekstbundels op papier en toetsen tot Powerpoint presentaties. Alles geheel eigen werk, op de eigen personal computer bijeen getypt (en gekopieerd en geplakt). Liefst moet daarbij elk jaar vrijwel alles weer geheel nieuw en anders.
Eigenlijk is bij veel kantoorwerk de secretaresse verdwenen. Wanneer je vraagt waar die dan gebleven is, dan is dat in verrichten van de grotere kopieerklussen, het grotere organiseer werk, en in het toeleveren van de sterk gegroeide papieren communicatie met managers, toezichthouders, subsidieverleners, certificatie-instituties. Kortom: in het voeden van de bureaucratie buiten en binnen de deur die juist mogelijk is geworden door de opkomst van de ICT.
Wie verricht het 'klassieke secretaresse-werk', waar is dat werk dan nu gebleven? Deels is het weg-geautomatiseerd, deels is rechtstreeks op het bordje van de medewerkers beland, deels is het vastgeplakt aan al bestaande taken. Deels is het op het bordje gekomen van nieuwe functionarissen als de webmaster en de systeembeheerder (of als u echt pech heeft, de afdeling systeembeheer).
De tekstverwerker Word is een prachtig voorbeeld van deze evolutie in het kantoorwerk. Een instrument zo zwaaqr beladen met mogelijkheden en functies en knoppen en schuifjes en wat niet al, dat slechts weinigen meer dan een fractie van deze tekstverwerker kennen, laat staan kunnen bedienen.
ICT is van de zaak, en je hebt het er maar mee te doen! Recent is er een andere trend: de byoc-baan. De bring your own computer baan. Daarbij zorgt de organisatie niet meer voor pc's en zo: dat doe je zelf maar. Was vroeger de vulpen waarmee de kantoormedewerker schreef een persoonlijke accessoire, nu wordt steeds meer de computer zo'n persoonlijk instrument. In de aanloop hier naartoe nemen mensen de eigen laptop mee naar kantoor om die naast de kantoor pc te parkeren. Zo worden we allemaal onze eigen ondernemer.
