Op zoek naar iets anders kwam ik een discussie tegen over de gezondheidskosten van roken. Daarin vond ik terloops het antwoord op een vraag die al weer jaren terug bij mij opkwam. Die vraag is: hoe kan het dat stoppen met roken tot minder zorgkosten leidt?
De minister van volksgezondheid had onderzoek laten doen waaruit bewezen werd verklaard dat roken duurder is in termen van kosten van de gezondheidszorg dan niet-roken. Dat niet-roken van belang is voor de volksgezondheid is hier niet aan de orde: dat is inmiddels wel bewezen. En we houden ook buiten beeld dat de op rookwaren betaalde accijnzen een extra inkomstenbron zijn voor de schatkist. Maar is niet-roken ook 'goedkoper' voor de gezondheidszorg??
Wat blijkt: dat het er aan ligt hoe je er naar kijkt:
- De kosten van een roker versus die van een niet-roker in een bepaalde periode?
Veertig procent hogere zorgkosten bij de roker.
- De kosten voor rokers versus niet-rokers gedurende de gehele levensloop.
Rokers zijn goedkoper (want: minder levensjaren en weinig levensjaren met chronische ziekte).
- De kosten voor de populatie van alle mensen enige tijd nadat er aanzienlijk minder rokers zijn?
Duurder, maar daar krijg je dan aanzienlijk meer (gezonde?) levensjaren voor terug.
Dus waar er meer mensen roken, zien we een daling van de algehele kosten van gezondheidszorg, maar ook een daling van het aantal levensjaren, zodanig dat de koster-per-persoon omhoog gaan.
Naar analogie hiervan geldt dus dat mensen die fietsen meer fossiele brandstof verbruiken in hun leven: omdat ze met al die gezonde beweging ook een langer leven hebben om die brandstoffen in op te gebruiken.
Statistiek is dus geen kwestie van liegen maar van perspectief: hoe laat je anderen er naar kijken.